Criminaliteitspreventie in de metro

Artikel voor Samenleving en Criminaliteitspreventie (Se’C), nr. 5 van het Ministerie van Justitie, oktober 1996
door Manuel J.J. López

Vijf strategieën

Een sociaal veilig ontwerp en beheer van metro-systemen dient zich te richten op bevordering van:

• betrokkenheid en verantwoordelijkheid;
• sociale controle;
• effectief politie-optreden;
• duidelijke normstelling en -handhaving en
• sturing van de passagiersstroom.

Betrokkenheid en verantwoordelijkheid
Het ontwerp, de inrichting en het beheer van metrostations geeft vaak de indruk dat alles van iedereen is en niets van iemand in het bijzonder. Deze anonimiteit dient te worden doorbroken. Wanneer passagiers, winkeliers en metro?personeel de indruk hebben dat het station ook van hen is dan voelt men er zich verantwoordelijk voor. De sociale veiligheid wordt dan ook bevorderd wanneer stations een ‘eigen gezicht’ krijgen en delen van de ‘openbare’ ruimte worden toegewezen aan het beheer en toezicht van winkeliers.

Naast een attractief ontwerp is goed onderhoud en beheer nodig. Wanneer er (ondanks alle voorzorg) toch graffiti of vandalisme is opgetreden, dient het object binnen 24 uur in zijn oorspronkelijke staat te worden teruggebracht. Het helpt hierbij om buiten het domein van de commerciële voorzieningen eten, drinken en roken te verbieden. Dit verbod dient te worden gehandhaafd. Het is daarom goed een beheerssysteem op te zetten dat alles brandschoon houdt.

Sociale controle
Een voelbare sociale controle stoelt op betrokkenheid en overzicht. Op ieder voor het publiek toegankelijke punt in het metrostelsel dient er op ieder uur van de dag zowel een daadwerkelijke als een voelbare controle te zijn.

Door slimme manipulatie van de visuele oriëntatie en routes van de passagiers kunnen metro planners er voor zorgen dat er voldoende informeel toezicht is op iedere plek binnen het systeem en gedurende de gehele dag. Op plaatsen waar (op bepaalde tijdstippen) de hoeveelheid informeel toezicht te laag is, wordt semi?formeel toezicht ingevoerd. Waar ook het instellen van semi?formeel toezicht te weinig effect sorteert, kan formeel toezicht in de vorm van stationsbewaking worden ingezet. Het uitgangsprincipe is hierbij dat formele controle het laatste redmiddel is. Informele en semi?formele controle is namelijk niet alleen veel goedkoper, het is ook beter voor de algehele atmosfeer en kan gemakkelijker in het ontwerp worden ‘ingebakken’.

Naar effectief politie-optreden
Naast het metrobedrijf heeft ook de politie een duidelijke verantwoordelijkheid in de criminaliteitsmanagement binnen het metro?systeem.

De inrichting van het systeem zal daarom snel en effectief politie?optreden mogelijk moeten maken. Politie?portofoons moeten overal in het systeem te gebruiken zijn; ook in de treinen en tunnels. Toegangspartijen dienen zo te worden gebouwd dat ze snel kunnen worden afgesloten en gecontroleerd. Er dient op ieder punt in de metro een weloverwogen balans te zijn van de hoeveelheid potentiële vluchtwegen.

Behalve maatregelen in de inrichting van het metro?systeem dient er een nauw samenwerkingsverband met de politie te bestaan. Er dienen goede afspraken te worden gemaakt en veelvuldig overleg plaats te vinden. De politie moet worden gevraagd mee te denken over sociale veiligheid en mee te werken aan de oplossing van concrete criminaliteitsproblemen.

Normstelling & -handhaving
Een soepele houding ten opzichte van relatief onschuldig normoverschrijdend gedrag leidt in de regel tot een lagere drempelwaarde voor meer ernstige vormen van ongewenst gedrag. Om een neergaande spiraal te voorkomen, moet een duidelijke norm worden gesteld en gehandhaafd. Dit heeft vergaande consequenties voor zowel de inrichting als beheer van het metro?systeem.

Het valt aan te raden om vervuiling en het neergooien van rommel te ontmoedigen door duidelijke verboden op roken en opzettelijke vervuiling. Een verbod op eten en drinken (buiten het domein van de daartoe bestemde commerciële voorzieningen), zoals in Hong Kong en Singapore zorgt niet alleen voor minder vervuiling, het maakt ook de handel en het gebruik van drugs een stuk lastiger. Het instellen van verboden heeft overigens alleen maar zin wanneer er ook een stringent en zichtbaar handhavingsbeleid wordt gevoerd.

Introductie van een gesloten toegangssysteem in combinatie met stationsbewaking ontmoedigt zwartrijden, rondhangen en druggebruik.

Sturing van de passagiersstroom
Sturing van de publieksstroom (het in goede banen leiden en in beweging houden van ideale concentraties passagiers) bevordert niet alleen de doorstroom, maar ook de veiligheid van de metrogebruikers. De inrichting van het metrostation moet dusdanig zijn dat het publiek in beweging wordt gehouden. Dit zorgt ervoor dat kwaadwillenden duidelijk herkenbaar zijn door hun rondhangend gedrag. Criminelen hebben minder kans hun slachtoffer uit te zoeken en vast te pinnen.

lees verder...

Download this article